University of Twente Student Theses
Aanbestedingsbeleid en marktbenaderingen in de asfaltwegenbouw
Vries, Joost (2004) Aanbestedingsbeleid en marktbenaderingen in de asfaltwegenbouw.
PDF
833kB |
Abstract: | De aanleiding voor dit afstudeeronderzoek ligt in de (parlementaire) Bouwenquête. De conclusies daarvan pleitten voor een striktere benadering van de bouwsector, waarbij de nadruk ligt op de prijs. Markttheorie doet vermoeden dat deze focus op statische efficiëntie op de langere termijn minder welvaartspotentieel heeft dan dat innovaties (dynamische efficiëntie) hebben. Door een striktere benadering van de Nederlandse (asfaltwegen)bouwsector zou die sector in Nederland kunnen gaan lijken op de Duitse asfaltsector, die er om bekend staat met ouder materieel te werken. Het is echter nog maar de vraag of aanbestedingsbeleid invloed heeft op de investeringen. De onderzoeksvraag is dan ook als volgt: "Wat was bij asfaltaannemers in Nederland en Nordrhein-Westfalen in de periode 2000-2002 de invloed van aanbestedingsbeleid op de winst en de hoogte van de uitbreidingsinvesteringen in asfaltmachines?" Binnen het theoretisch kader is ervoor gekozen om gebruik te maken van het SCPframework. Deze benadering past namelijk goed bij onderzoek dat de invloed van de marktstructuur op individuele ondernemingen als onderwerp heeft. De kerngedachte voor dit onderzoek is dat "volledige concurrentie" zal leiden tot zowel statische als dynamische efficiëntie en dat het de vraag is in hoeverre bepaald overheidsingrijpen de efficiëntie(s) bevordert of hindert. Overigens past het gebruik van het SCP-framework ook goed bij de min of meer statische toestand van de asfaltsector. Uit de literatuur komt naar voren dat de winstgevendheid en de investeringen van ondernemingen onder andere bepaald worden door de marktstructuur. De marktstructuur wordt onder andere bepaald door het mededingingsbeleid en aanbestedingsbeleid. Aanbestedingsbeleid is (alleen) van toepassing op overheidsaanbestedingen. Aanbesteden is een manier om de prijs te drukken; in ruimere zin dient het om inzicht te krijgen in de markt. Het verschil tussen Nederland en Duitsland is dat Duitse overheden in principe altijd openbaar moeten aanbesteden; Nederlandse overheden mogen soms ook onderhands aanbesteden. Daarnaast wordt het Nederlandse aanbestedingsbeleid in de literatuur meer dan het Duitse in staat geacht te leiden tot innovatie en efficiëntie. In dit onderzoek zijn de winsten en de investeringen in verband gebracht met verschillende aspecten van aanbestedingsbeleid. De belangrijkste variabelen in het onderzoeksmodel zijn de omzet, het aantal concurrenten bij aanbestedingen, het percentage van de inschrijvingen dat wordt gegund, het percentage dat men enkelvoudig dan wel traditioneel krijgt aanbesteed, de winstgevendheid en de investeringen. Er is een vergelijking gemaakt naar tijd (2000-2002) en naar plaats (Nederland en Nordrhein-Westfalen). De dataverzameling is gedaan door middel van vragenlijsten. Door de verschillende maatregelen was de respons relatief gezien hoog, maar absoluut gezien laag (9 uit 20 voor Nederland en 4 uit 12 voor Nordrhein-Westfalen). Bij de toetsing van het onderzoeksmodel is gebruik gemaakt van het statistische programma SPSS. Om te controleren voor de invloed van ondernemingen of jaren zijn voor de Nederlandse situatie verschillende modellen getoetst. Uit de uitgevoerde gevoeligheidsanalyse bleek dat de uitkomsten robuust zijn voor de gemaakte keuzes en voor individuele ondernemingen, alhoewel de resultaten voor sommige variabelen onbetrouwbaar bleken. De conclusies zijn dat in Nederland de omzet in een bepaald jaar een grote positieve invloed heeft op de winstgevendheid in het daarop volgende jaar. De winstgevendheid wordt positief beïnvloed door het percentage gunningen en negatief door het percentage dat een aannemer traditioneel aanbesteed krijgt. De grotere ondernemingen in het onderzoek hadden zowel absoluut als relatief gezien een hogere winstgevendheid. Verder hadden de grotere ondernemingen meer concurrenten, kregen zij minder van hun inschrijvingen gegund en kregen zij meer openbaar én traditioneel aanbesteed. Ook hadden de grotere bedrijven minder fluctuaties in hun omzetten. De omzet in een bepaald jaar heeft een grote positieve invloed op de investeringen in het daarop volgende jaar. De marktvraag en het versleten zijn van machines zijn de belangrijkste motieven om te investeren. In Nederland investeren grotere bedrijven per ton minder dan kleinere bedrijven. Meer traditioneel aanbesteden leidt tot lagere investeringen. In Nordrhein-Westfalen zijn de asfaltmachines ruim twee maal zo oud als in Nederland. De investeringen per ton verwerkt asfalt liggen in Nordrhein-Westfalen juist iets hoger dan in Nederland. Met betrekking tot het aanbestedingsbeleid verschillen Nederland en Nordrhein-Westfalen nauwelijks, behalve dat in Nederland veel minder van de omzet openbaar wordt aanbesteed. Verder wordt in Nederland iets meer innovatief aanbesteed. Uit de conclusies valt onder andere op te maken dat het percentage traditioneel aanbesteed een grotere invloed op de winst en de investeringen heeft dan het percentage enkelvoudig aanbesteed. In Nordrhein-Westfalen lijkt de concurrentie heviger te zijn dan in Nederland, wat een verklaring kan vormen voor het feit dat in Nordrhein-Westfalen de asfaltmachines ouder zijn. Dat de investeringen per ton desondanks hoger liggen in Nordrhein-Westfalen kan waarschijnlijk worden toegeschreven aan het California-effect. Tenslotte, voor de investeringen lijkt het percentage traditioneel aanbesteed belangrijker dan het aantal concurrenten. Blijkbaar worden investeringen niet zozeer gedaan om concurrentievoordeel te behalen. De aanbeveling is dat de overheid zich moet inzetten om meer innovatief aan te besteden, dit leidt namelijk tot meer investeringen. Op die manier kan er meer ruimte komen voor concurrentie op kwaliteit, waardoor de prijs-kwaliteitverhouding kan verbeteren. Bijkomend voordeel is dat er bij concurrentie op kwaliteit voor aannemers minder mogelijkheden zijn om tot (verboden) prijsafspraken te komen. |
Item Type: | Essay (Master) |
Faculty: | BMS: Behavioural, Management and Social Sciences |
Subject: | 88 social and public administration |
Programme: | Public Administration MSc (60020) |
Link to this item: | https://purl.utwente.nl/essays/41453 |
Export this item as: | BibTeX EndNote HTML Citation Reference Manager |
Repository Staff Only: item control page