University of Twente Student Theses

Login

Laat vernieuwing groeien! : een onderzoek naar de begeleidingskenmerken van leerkrachten die actieonderzoek uitvoeren

Cornelissen, Frank (2006) Laat vernieuwing groeien! : een onderzoek naar de begeleidingskenmerken van leerkrachten die actieonderzoek uitvoeren.

[img] PDF
1MB
Abstract:In Nederland is een groeiende belangstelling voor actieonderzoek als strategie voor professionele (kennis)ontwikkeling en onderwijsvernieuwing. Bij actieonderzoek doen leerkrachten onderzoek naar de problemen en vraagstukken van hun eigen onderwijspraktijk en ontwerpen hier oplossingen voor. Op deze manier worden leerkrachten in staat gesteld om hun eigen professionele kennis te ontwikkelen en hun onderwijs te vernieuwen. Verwacht wordt dat deze kennisontwikkeling en onderwijsvernieuwing beter aansluiten op de lokale onderwijspraktijk. Niemand kent immers zijn klaslokaal beter dan de leerkracht die er elke dag in werkt. Op deze manier wordt vernieuwing niet opgelegd van buitenaf, maar kan de vernieuwing van binnenuit groeien. Er bestaan enkele onduidelijkheden over hoe het actieonderzoek het beste kan worden toegepast. Factoren zoals het management, de schoolcultuur en de begeleiding zijn van groot belang voor het succesvol uitvoeren van actieonderzoek. De begeleiding van de leerkrachten in hun actieonderzoek wordt hierin als cruciaal aangemerkt. Tegelijkertijd is er nog maar een beperkte hoeveelheid onderzoeksliteratuur over dit onderwerp beschikbaar. Dit heeft binnen het onderzoek geleid tot de volgende centrale onderzoeksvraag: "Aan welke kenmerken moet de begeleiding van actieonderzoek door leerkrachten voldoen?" Het onderzoek naar deze vraag heeft zich in drie fasen voltrokken. In de eerste twee onderzoeksfasen is via een literatuuronderzoek en een interviewanalyse een eerste beeld van de begeleidingskenmerken uitgekristalliseerd. Aan dit onderzoek namen in totaal 4 begeleiders, 8 leerkrachten en 5 experts deel. De begeleiders en leerkrachten hielden zich in drie verschillende begeleidingssituaties bezig met actieonderzoek. Dit betrof situaties in de post-initiële opleiding van leerkrachten werkzaam in het regulier en speciaal basisonderwijs. De uitkomsten zijn vervolgens in de derde onderzoeksfase gevalideerd en samengevat. Dit heeft geleid tot een beeld van 24 begeleidingskenmerken dat op een hiërarchische manier is verdeeld over vier lagen, namelijk de kenmerken met betrekking tot de motieven, houding, kennis en vaardigheden. Ten aanzien van dit beeld werden er vier conclusies getrokken. Ten eerste bleek dat de motieven die men heeft voor het actieonderzoek en de begeleiding ervan de basis vormen voor de formulering van de overige kenmerken. Andere motieven leiden dus tot andere kenmerken. Ten tweede komt naar voren dat de begeleidingskenmerken binnen de vier lagen één consistent geheel vormen, waarbij ze elkaar wederzijds kunnen beïnvloeden. Ten derde wordt geconcludeerd dat de begeleiding van actieonderzoek situationeel bepaald en persoonsafhankelijk is. Zowel de persoon en de situatie van de leerkracht als die van de begeleider bepalen de manier waarop de begeleidingssituatie wordt vormgegeven. Als vierde wordt duidelijk dat de begeleiding van actieonderzoek zich kenmerkt door een beweging van een sturende rol naar een ondersteunende rol. Het doel van de begeleiding is om de leerkracht zo gaandeweg steeds meer te ondersteunen in zijn eigen proces van professionele (kennis)ontwikkeling. Het beeld van de begeleidingskenmerken dat in dit onderzoek naar voren is gekomen, is bedoeld als een eerste versie en nodigt uit tot verder onderzoek waarin dit beeld verder wordt aangescherpt. Daarnaast kan het beeld dienen als discussie- en reflectiestuk voor de mensen die in de onderwijspraktijk worstelen met de begeleiding van actieonderzoek. Vanuit deze zienswijze worden begeleiders van actieonderzoek aangemoedigd om de onderzoeksresultaten in te zetten ten behoeve van hun eigen professionele ontwikkeling. Zo kunnen zij zich ontpoppen als hoofdrolspelers in de toekomstige succesverhalen van actieonderzoek, professionele kennisontwikkeling en onderwijsvernieuwing: "Begeleiders die vernieuwing laten groeien!"
Item Type:Essay (Master)
Faculty:BMS: Behavioural, Management and Social Sciences
Subject:05 communication studies
Programme:Educational Science and Technology MSc (60023)
Link to this item:https://purl.utwente.nl/essays/57814
Export this item as:BibTeX
EndNote
HTML Citation
Reference Manager

 

Repository Staff Only: item control page