University of Twente Student Theses
Naleving van het rookverbod in Enschedese cafés
Kollenburg, K. (2009) Naleving van het rookverbod in Enschedese cafés.
PDF
837kB |
Abstract: | Het is een fenomeen dat al eeuwen bestaat, roken. Een gebruik waarvan de negatieve gevolgen voor de gezondheid de laatste decennia steeds duidelijker zijn geworden. Op persoonlijk gebied maar ook in de bescherming tegen meeroken (Environmental Tabbaco Smoke, ETS) speelt de overheid een steeds grotere rol. Vanaf de jaren ‘90 zijn diverse maatregelen getroffen om in het bijzonder werknemers van een rookvrije werkplek te voorzien. Op 1 juli 2008 werd deze wetgeving ook van kracht voor de horeca. De invoering van het horecarookverbod ging niet zonder protest en naleving ervan wordt dan ook veelvuldig gemonitord door de Voedsel en Warenautoriteit (VWA), die met handhaving van het verbod belast is. Zij heeft in december 2008 en maart 2009 door instantie Intraval evaluatieonderzoek uit laten voeren in 600 horecagelegenheden, binnen 25 verschillende steden. De naleving bleek met 76% en 83% het geringst in de categorie cafés en discotheken, waarvan er vier per stad waren vertegenwoordigd in de steekproef (N=100). Vanuit Enschede - een van de steden uit de steekproef van het VWA onderzoek - kwamen signalen dat het met deze naleving in werkelijkheid echter anders zou zijn gesteld. Dit vormde reden voor het opzetten van een locaal onderzoek naar de naleving van het rookverbod in 39 cafés in het centrum van Enschede. Aan de hand van een geprotocolleerde mystery shop methode zijn deze cafés op drie tijdstippen (21.00, 23.30 en 01.30) in het geheim bezocht. Het nalevingspercentage in Enschede was 59%, een beduidend lager percentage dan het gemiddelde van 76% (winter) en 83% (voorjaar) uit de landelijke onderzoeken van de VWA. Toevoeging van het nachtelijke meetmoment aan huidig onderzoek speelde een grote rol in dit verschil tussen de beide resultaten. Een belangrijke vraag is of deze situatie zich ook in andere steden uit het evaluatie onderzoek voordoet. Wellicht is een landelijk onderzoek met slechts vier cafés per stad in de steekproef niet representatief genoeg. Toevoeging van het tijdselement zou mede kunnen bijdragen aan meer volledig evaluatie onderzoek. Metingen dienen bij voorkeur te worden afgenomen na 01.30 en zouden een langere tijd moeten duren. Een provocatietest (het verzoek doen om te roken) zou daarnaast verhelderende resultaten kunnen opleveren. Tot slot zou het zinnig zijn het aantal werkzame personeelsleden te registreren, om te kunnen vaststellen welk percentage werknemers nog niet van een rookvrije werkplek is voorzien. Naast het vaststellen van naleving van het rookverbod is het van groot belang de determinanten hiervan op te sporen zodat interventies zich hier voortaan op kunnen richten. Dit onderzoek ontbeerde in Nederland tot dusver. Aan de hand van een aantal constructen - afgeleid van het door de overheid ontwikkelde onderzoeksinstrument ‘de Tafel van elf’ - is een vragenlijst opgesteld. Deze vragenlijst is afgenomen onder personeel en eigenaren van dezelfde 39 cafés, om de resultaten uiteindelijk te kunnen koppelen aan de geobserveerde naleving uit het mystery shop onderzoek. De kwaliteit van de data was - door een lage respons, de gevoeligheid van het onderwerp en de daarop volgende sociaal wenselijke antwoorden - gering. Ter gevolge hiervan konden er geen conclusies worden getrokken over de rol van gemeten constructen ten aanzien van naleving, maar zijn er wel aanbevelingen gedaan voor toekomstig onderzoek. Ook konden een aantal beschrijvende resultaten worden afgelezen, om inzicht te geven in sterke en zwakke punten van beleid. Zo blijkt de persoonlijke acceptatie van het beleid erg laag maar wordt het verbod wel praktisch uitvoerbaar geacht door cafépersoneel en eigenaren. Zij ervaren meer sociale controle dan externe controle en hebben eigenlijk geen idee wat hun klanten nu eigenlijk willen. Cafépersoneel en eigenaren blijken ook niet goed op de hoogte te zijn van mogelijke sancties. Hoewel de invloed van deze elementen op de naleving onbekend is gebleven, zou de overheid actie kunnen ondernemen hierop in te spelen. Door positieve gevolgen van het horecarookverbod kenbaar te maken; onderzoek te doen naar daadwerkelijke wensen van café bezoekers en door frequenter over te gaan tot rechtsvervolging, kan weer een stap worden gezet naar een samenleving waar het fenomeen roken een steeds kleinere rol vervult. |
Item Type: | Essay (Master) |
Faculty: | BMS: Behavioural, Management and Social Sciences |
Subject: | 05 communication studies |
Programme: | Communication Studies MSc (60713) |
Link to this item: | https://purl.utwente.nl/essays/59533 |
Export this item as: | BibTeX EndNote HTML Citation Reference Manager |
Repository Staff Only: item control page