University of Twente Student Theses

Login

Leesstrategieёn en instructievormen ter bevordering van begrijpend lezen in het basisonderwijs

Bunte, Liz (2013) Leesstrategieёn en instructievormen ter bevordering van begrijpend lezen in het basisonderwijs.

[img] PDF
1MB
Abstract:Lezen is een belangrijke vaardigheid die beheerst moet worden om te kunnen leren en om te kunnen functioneren in de maatschappij. Het doel van lezen is informatie halen uit een tekst en begrip vormen over de gelezen tekst. Uit onderzoek blijkt dat het leesniveau van leerlingen in het basisonderwijs in Nederland achteruitgaat. In dit onderzoek is gekeken naar, hoe leerkrachten van groep 7 en 8 begrijpend leesonderwijs geven op de Nederlandse basisschool. Uit wetenschappelijk onderzoek blijkt namelijk dat instructie en de leerkracht relatief veel invloed hebben op de leerprestaties van leerlingen. Een instructie voor begrijpend lezen is effectief wanneer: er meerdere leesstrategieёn in één les in samenhang geoefend worden, de leerkracht hardop nadenkt en voordoet hoe deze leesstrategieёn toegepast kunnen worden (modelling), leerkrachten met leerlingen in dialoog gaan en leerlingen de rol in de dialoog overnemen, leerlingen het toepassen van leesstrategieёn onder begeleiding inoefenen (reciprocal teaching), en er coöperatieve werkvormen ingezet worden. Daarnaast blijkt uit wetenschappelijk onderzoek dat het aanleren van leesstrategieёn effect heeft op de leesprestaties van leerlingen. In de literatuurstudie van dit onderzoek is het meeste en sterkste bewijs gevonden voor de leesstrategieёn: samenvatten, vragen genereren, voorspellen, verduidelijken en oriënteren op de structuur van de tekst of het verhaal. Onderzocht is in hoeverre deze effectieve instructievormen en leesstrategieёn aangeboden worden in de onderwijspraktijk. Allereerst blijkt uit de lesmethode-analyse dat de veel gebruikte lesmethode ‘Nieuwsbegrip’ bijna geheel overeenkomt met de geselecteerde effectieve instructievormen en leesstrategieёn in dit onderzoek. Een belangrijke tekortkoming in de methode is het in samenhang aanbieden van meerdere leesstrategieёn in één les. Leerkrachten kunnen dit oplossen door het actief inzetten van het stappenplan van Nieuwsbegrip voor het lezen van teksten. Daarnaast wordt er in de lesmethode niet expliciet aandacht besteed aan de leesstrategie ‘oriënteren op de tekst-/verhaalstructuur’. Dit zouden leerkrachten zelf moeten toevoegen. Ten tweede zijn er lessen begrijpend lezen geobserveerd bij leerkrachten in groep 7 en 8. Daaruit blijkt dat leerkrachten zelden coöperatieve werkvormen inzetten tijdens een instructie, ondanks dat de lesmethode Nieuwsbegrip daar wel handvatten voor biedt. Een mogelijke verklaring voor het feit dat leerkrachten zelden coöperatieve werkvormen inzetten, zou kunnen zijn dat leerkrachten niet over voldoende kennis en vaardigheden beschikken om dit effectief in te zetten. Het modelleren van leesstrategieёn gebeurt wel regelmatig, maar zelden op de manier ‘reciprocal teaching’. De instructievormen ‘reciprocal teaching’ en ‘coöperatief leren’ zouden goed gecombineerd kunnen worden in de instructie door het toepassen van ‘rolwisselend lezen’, een instructievorm beschreven in de lesmethode Nieuwsbegrip. Aangaande het aanbieden van leesstrategieёn tijdens de lessen, blijkt dat leerkrachten zich voornamelijk beperken tot drie leesstrategieёn (samenvatten, voorspellen en verduidelijken). Uit de enquête blijkt echter dat de meeste leerkrachten meer effectieve leesstrategieёn aangeven dan ze doorgaans in hun lessen aanbieden. Daarnaast verschillen leerkrachten in hoeveel aandacht ze per les besteden aan leesstrategieёn. De aandacht die besteed wordt in een instructie zou dus uitgebreid kunnen worden. Het stappenplan van Nieuwsbegrip voor het lezen van teksten, zou uitkomst kunnen bieden. Daar staat namelijk op beschreven hoe en wanneer bepaalde leesstrategieёn toegepast kunnen worden voor, tijdens en na het lezen van een tekst. Tot slot is er een aantal verschillen geconstateerd tussen de resultaten van de lesobservaties en de resultaten van de enquête. Een aantal leerkrachten heeft in de enquête aangegeven bepaalde instructievormen en leesstrategieёn effectief te vinden en ook toe te passen in de praktijk, echter uit de resultaten van de 33 lesobservaties in dit onderzoek, blijkt dat leerkrachten de betreffende instructievormen en leesstrategieёn niet of zelden hebben toegepast in de praktijk. Het tegenovergestelde is ook geconstateerd, namelijk dat leerkrachten een bepaalde instructievorm of leesstrategie wel hebben toegepast in de geobserveerde lessen, maar in de enquête hebben aangegeven dit niet effectief te vinden of toe te passen in de praktijk. Een mogelijke verklaring voor de discrepantie tussen de resultaten van de enquête en de resultaten van de lesobservaties, zou kunnen zijn dat leerkrachten niet weten hoe zij leesstrategieёn moeten aanbieden of hebben dit nooit geleerd.
Item Type:Essay (Master)
Faculty:BMS: Behavioural, Management and Social Sciences
Subject:81 education, teaching
Programme:Educational Science and Technology MSc (60023)
Link to this item:https://purl.utwente.nl/essays/64266
Export this item as:BibTeX
EndNote
HTML Citation
Reference Manager

 

Repository Staff Only: item control page