University of Twente Student Theses

Login

De Maglev als vervoermiddel voor de 21ste eeuw? Een sociotechnische analyse en reflectie van de verwachtingen, beloftes en toekomstbeelden

Snuverink, Michiel (2005) De Maglev als vervoermiddel voor de 21ste eeuw? Een sociotechnische analyse en reflectie van de verwachtingen, beloftes en toekomstbeelden.

[img] PDF
2MB
Abstract:In deze scriptie staat de technologie van de magnetische zweeftrein, de Maglev (afkorting voor magnetic levitation), centraal. Doordat de trein d.m.v. elektromagneten boven de rails zweeft is er geen fysiek contact. Dit biedt voordelen ten opzichte van conventionele treinen met grote beloftes op het gebied van energieverbruik, snelheid en milieu. Mede door deze beloftes zou de Maglev in staat kunnen zijn om een aantal van onze verkeersproblemen op te lossen en staat deze technologie momenteel erg in de belangstelling. In diverse landen, waaronder Duitsland, Nederland, de Verenigde Staten en China, zijn plannen om zo’n verbinding aan te leggen. Verwachtingen en beloftes spelen een grote rol in technologieontwikkeling en de uiteindelijke implementatie van die technologie. Daarbij kunnen verwachtingspatronen tussen groepen actoren sterk uiteenlopen. In TA-literatuur wordt een onderscheid gemaakt tussen de verwachtingen van insiders, veelal onderzoekers en ontwikkelaars die direct bij de ontwikkeling betrokken zijn, en outsiders bestaande uit wetenschappers die verder van de technologie afstaan en beleidsbepalers die vaak op cruciale punten beslissingen voorbereiden over de inzet van een technologie. Door de verwachtingspatronen van deze groepen nader te analyseren ontstaat een beter zicht op mogelijkheden en onzekerheden rond de Maglev. Daarbij komen ook mogelijke valkuilen aan het licht, alsmede soms aanvechtbare vooronderstellingen die aan de verwachtingen ten grondslag liggen. We kunnen meer zicht krijgen op de mogelijke rol van verwachtingen voor een eventueel toekomstig Maglevproject door analyse van die rol in een recent vergelijkbaar project. Als casus daarvoor is de besluitvorming rond de Betuweroute gekozen. De optimistische vervoersprognoses aan het begin van het project werden in de loop van het project steeds verder naar beneden bijgesteld en er ontstond grote twijfel over nut en noodzaak van de verbinding. Tevens bleken de kosten vele malen hoger te zijn dan aan het begin was gesteld. De zeer positieve verwachtingen aan het begin van het project blijken kenmerkend te zijn voor veel grote projecten. Door naar verschillende aspecten van verwachtingen te kijken blijkt dat de zgn. ‘robuustheid’ van toekomstbeelden een dominante rol heeft gespeeld terwijl een ander aspect, de ‘kwaliteit’, onderbelicht is gebleven. Mede daardoor is er bij de Betuweroute een vroege lock-in situatie opgetreden, waardoor de besluitvorming in een te vroeg stadium onomkeerbaar was geworden. Hieruit worden lessen getrokken voor een eventueel toekomstig Maglevproject. In diverse studies wordt de Maglev vergeleken met bestaande hogesnelheidstreinen. Die vergelijkingen worden in deze studie nader geanalyseerd op de dimensies snelheid, aanlegkosten, energieverbruik, milieu, onderhoud, veiligheid en comfort waarbij grote onzekerheden aan het licht komen. Op technisch en economisch vlak bestaan de onzekerheden voornamelijk doordat er momenteel maar één commerciële Maglevverbinding bestaat. Met zoveel onzekerheden is het voor overheden onmogelijk om nu een weloverwogen beslissing te kunnen nemen over een toekomstige Maglevverbinding. Het is dan verstandiger om eerst leerprocessen te starten gericht op het reduceren van die onzekerheden. De eerste stap in zo’n leerproces is om de verwachtingspatronen van insiders en outsiders in detail met elkaar te confronteren, inclusief de vooronderstellingen. Een tweede stap is het leren in de praktijk door een groot demonstratieproject. Overheden, maar zeker ook de industrie zullen bereid moeten worden gevonden om hier ‘leergeld’ in te investeren. Voorstanders zien in de technologie van de Maglev een vervoermiddel dat de mobiliteit zal bevorderen, terwijl het milieu wordt ontzien. Gegeven de grote onzekerheden hebben dergelijke positieve denkpatronen het karakter van een technische utopie. Daarbij worden aan een technologie niet of nauwelijks onderbouwde beloftes toegekend waarachter drie twijfelachtige denkpatronen schuilgaan, namelijk die van de totale revolutie, die van de sociale continuïteit en die van de technologische fix. Deze patronen kunnen deels vermeden worden wanneer rekening gehouden wordt met een zestal bronnen van onzekerheid bij toekomstbeelden. Wat we wel moeten beseffen, is dat er in de toekomst altijd onzekerheden zullen blijven bestaan, onzekerheden die van tal van autonome processen afhankelijk zijn waar we geen invloed op hebben. Door echter kritisch te kijken naar verwachtingen en beloftes rond technologieën kunnen we in de 21ste eeuw wel beter onderbouwde keuzes maken tussen verschillende vervoersalternatieven.
Item Type:Essay (Master)
Faculty:BMS: Behavioural, Management and Social Sciences
Subject:08 philosophy
Programme:Philosophy of Science, Technology and Society MSc (60024)
Link to this item:https://purl.utwente.nl/essays/66557
Export this item as:BibTeX
EndNote
HTML Citation
Reference Manager

 

Repository Staff Only: item control page